Het Spoor Terug

Deze zomer in OVT: historische documentaires die niet door ons zijn gemaakt maar die we zo mooi vinden dat wij ze graag willen laten horen.   Deze week: Een moskee op een ansichtkaart, een aflevering uit de podcast Platte Grond. Een heel erg fijne podcast over architectuur. Zoals de makers zelf zeggen: Een serie over de kracht van architectuur en over plannen voor de toekomst. Over torenhoge ambities en over het spoor soms volledig bijster zijn.  Een verhaal gemaakt door Mariëtte Heres.

Deze zomer in OVT: de beste historische documentaires uit andere programma’s of podcasts. Deze aflevering: ‘Verplicht vrije seks’, een bizar verhaal over een Nederlandse maöistische commune in de jaren ‘80. Heel erg mooi gemaakt door Jan Maarten Deurvorst voor het programma Radiodoc, de voorloper van de VPRO/NTR podcast DOCS. De documentaire komt uit 2014.  Eindredactie: Jair Stein  Eindmontage: Alfred Koster

Deze zomer in OVT: historische documentaires die niet voor ons zijn gemaakt maar die we zo mooi vinden dat wij ze graag willen laten horen. Deze zondag: ‘De vrouwenflat’, een documentaire van Sandra Rottenberg die ze maakte voor DOCS (VPRO/NTR). ‘De vrouwenflat’ gaat over de flats die tussen 1940 en 1965 verrezen in Nederland, speciaal gebouwd voor alleenstaande werkende vrouwen. Vrouwenorganisaties zetten zich al sinds het begin van de 20e eeuw in om woonruimte voor alleenstaande vrouwen te realiseren. Voormalig onderwijzeres Fiet Kraamwinkel kreeg dankzij de bemoeienis van het schoolhoofd van de school waar zij werkte in 1963 eindelijk een eigen éénkamerwoning. Nu wordt haar flat grondig gerenoveerd en verhuist ze op haar 98e naar een seniorenwoning. Sandra Rottenberg zoekt haar oude schooljuf rondom de verhuizing op. MET DANK AAN: Fiet Kraamwinkel, Laura Lubbers, Fabiola Eekhout, Veerle Leijnse, Lida van Tilburg, Anne Buitink, Anita Heijkoop, Bernie Nijenhuis, Ellen van Kessel en Sophie van Brunschot.   De stemmen van de vrouwen uit het woononderzoek zijn van:  Chiara Tissen, Hanneke Last en Hymke de Vries     De tentoonstelling Een kamer voor jezelf  is onder andere te zien in: OBA Roelofhartplein (24 mei -13 juli 2025) en Museum ’t Schip (vanaf 14 augustus 2025)    Samenstelling: Sandra Rottenberg  Eindmix: Berry Kamer  Eindredactie: Remy van den Brand    Deze documentaire werd gemaakt in opdracht van VPRO DOCS.

Deze zomer in OVT: historische documentaires die niet voor ons zijn gemaakt maar die we zo mooi vinden dat wij ze graag willen laten horen. Deze aflevering: ‘Bouta’s laatste zet’. Oud president Bouterse werd in december 2023 definitief veroordeeld tot twintig jaar cel vanwege zijn leidende rol bij de Decembermoorden in 1982. In de podcastserie ‘Bouta’s laatste zet’ van Argos en Investico onderzoeken programmamaker Linda van der Pol en Sylvana van den Braak hoe Bouterse vervolgens een jaar lang, tot zijn dood, onder de radar kon blijven. Voor OVT maakten we een hermontage van deel 1 en deel 2 waarin de nadruk ligt op de decembermoorden zelf waarbij vijftien tegenstanders van het militaire regime werden vermoord.  Luister de hele serie in Argos series. https://argos.vpro.nl/collecties/boutas-laatste-zet

Begin jaren 80 waren er verschillende protesten tegen de plaatsing van Amerikaanse kruisraketten in Nederland . Het bekendst was het vredeskamp bij de militaire vliegbasis in Woensdrecht, maar ook bij de basis in Volkel werd geprotesteerd. Het was een publiek geheim dat daar al sinds 1959 kruisraketten lagen. Begin 1984 streek er een Vrouwen Vredes Kamp neer dat in de loop der maanden op steeds meer weerstand stuitte uit de directe omgeving. Paulien Loerts sloot zich als 19-jarige aan bij het kamp. Meer dan veertig jaar later reist ze samen Chris Bajema terug naar Volkel.

Stiekem luisterde de 8-jarige Azemina mee met de volwassenen en ze merkte: er is iets mis. Maar dat haar zorgeloze leven van de ene op de andere dag veranderde in een horrorfilm, kon ze niet bevatten. Ruim drie jaar zat ze met haar familie vast in Srebrenica, dat afgesloten was van water en elektriciteit, waar bijna geen eten en medicijnen waren en de stad werd continu aangevallen.  Toen de VN-militairen kwamen werd het iets rustiger. Maar uiteindelijk werd de stad ingenomen door Bosnisch Servische troepen. Azemina werd met haar moeder, broertje en andere familieleden gedeporteerd. Haar vader vluchtte door de bossen.Tijdens de angstige momenten zei haar moeder elke keer tegen haar kinderen: vasthouden en nooit loslaten.

Višegrad, een oude stad met een iconische brug over de Drina. Maar na de genocide is deze prachtige plek voor altijd getekend door gruwelijke misdaden.  Esmir was 12 jaar toen hij in 1992 moest vluchten. Hij neemt ons mee naar zijn ‘mahala’, de wijk waar hij opgroeide. Het is nog hetzelfde, maar toch is alles anders. De mensen met wie hij opgroeide zijn er niet meer. Ze zijn verdreven of vermoord.  Een stad die je stad niet meer is, dat is het Višegrad van Esmir. En terwijl we daar rondlopen, proberen we woorden te vinden voor wat hier gebeurd is.

Vooral de foto’s van de Japanse bordelen blijken gevoelig liggen in Japan. Wie was verantwoordelijk, Amerika of Japan? Marianne spreekt een oude zuster, die na de oorlog slachtoffers van dwangprostitutie opving. Wat weet zij over de ervaringen? En hoe denkt ze over Bruce? Aan het eind van de reis ontmoet Marianne een kleinzoon van een Amerikaanse soldaat en een Japanse vrouw. Hij is benieuwd of zij kan helpen zijn Amerikaanse familie te vinden. Terug in Nederland krijgt Marianne een verrassend bericht...

Het is vijf jaar later. Alle Amerikaanse Iwo Jima veteranen zijn overleden. De wereld is in rap tempo veranderd. De dreiging van oorlog is terug van weggeweest. Marianne gaat op zoek naar de oude vijanden van haar opa en vindt een van de laatste Japanse Iwo Jima veteranen. In hoeverre voldoet hij aan het clichébeeld uit de oorlog? Ook ontmoet ze de kleindochter van een gesneuvelde Japanse Iwo Jima veteraan. Hoe kijkt zij naar de omgang met de oorlog in het huidige Japan?

Dertig jaar geleden werd Srebrenica onder de voet gelopen door het Bosnisch-Servische leger. In vijf dagen tijd werden meer dan 8.000 mensen vermoord en duizenden gedeporteerd. Veel gevluchte Bosniërs vonden hun thuis in Nederland. De afgelopen jaren lag de focus vooral op de Nederlandse blauwhelmen die aanwezig waren bij de val van Srebrenica. Maar wie zijn de Bosnische Nederlanders die deze geschiedenis met zich meedragen? In De 11 stemmen van Srebrenica gaan journalist en Balkanexpert Marjolein Koster en genocide-deskundige en Srebrenica-overlevende Alma Mustafić op zoek naar hun verhalen. Hoe leef je verder met een oorlogsverleden in een maatschappij die jouw geschiedenis niet kent of begrijpt? En wat kunnen wij leren als we écht naar hen luisteren? Om te begrijpen wat er in 1995 in Srebrenica is gebeurd, nemen we je mee terug naar het begin van de oorlog en naar de andere kant van het land Bosnië en Herzegovina, naar Prijedor. Satko Mujagić vertelt over hoe hij als 20-jarige in het concentratiekamp Omarska belandde, een van de honderden kampen die tijdens de oorlog werden opgezet. Mensen worden gemarteld, uitgehongerd en gedood. Satko overleeft deze periode ternauwernood, maar veel van zijn klasgenoten, vrienden en buren niet. Hij eert hen, door hun namen te blijven noemen. Een productie van Marjolein Koster, Alma Mustafić en OVT (VPRO) voor NPO Radio 1. Mede mogelijk gemaakt o.a. door het Mondriaan Fonds en de gemeente Utrecht.